ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အတၳဳပၸတၱိ ရွင္းတမ္း – အပိုင္း (၃)

ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေမြးေန႔တြင္ မက္ဇင္ဂ်ာနယ္သုိ႔ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည့္ ကုိမင္းကုိႏုိင္၏ သရက္ေထာင္တြင္းလက္ရာ

● ဘီဒီေအ ဖြဲ႕စည္းသည့္ေန႔စြဲအမွား
ဘီဒီေအဆိုသည္မွာ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ကို ေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္သည္။ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Burma Defence Army ဟု ေခၚေသာေၾကာင့္ အတိုေကာက္အားျဖင့္ B.D.A (ဘီဒီေအ) ဟု ေခၚေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းက ဂ်ပန္တပ္မေတာ္ႏွင့္ဘီအိုင္ေအတို႔က ျမန္မာႏိုင္ငံကိုသိမ္းမိၿပီးေသာအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားထြက္ခြာသြားၿပီးျဖစ္၍ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားျပန္၀င္မလာႏိုင္ေစရန္ ကာကြယ္ရန္သာလိုသည့္အတြက္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီအိုင္ေအ) ကို ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္ မေတာ္ (ဘီဒီေအ) ဟု ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ စတင္ဖြဲ႕စည္းသည့္ရက္စြဲမွာ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္ ၂၇ရက္ ျဖစ္သည္။


ျမေဒါင္းညိဳကေလာင္အမည္ခံ ေဒါက္တာေအာင္သိန္းျပဳစုသည့္ `ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္´ ပထမတြဲစာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၂၇ တြင္ ယင္းအတိုင္းပင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ဗိုလ္မွဴးဘေသာင္း (ေမာင္သုတ) ျပဳစုသည့္ `ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္း´ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၇၈ ၌လည္း “၁၉၄၂ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ဘီအိုင္ေအကိုဖ်က္သိမ္းလုိက္ကာ ဘီအိုင္ေအတပ္သားေပါင္း ၃၀၀၀ ေလာက္ႏွင့္သာ ဘီဒီေအေခၚ `ဗမာ့ကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္´ႀကီးကို ျပန္၍ဖြဲ႕စည္းလုိက္ၾကသည္။ ထိုဘီဒီေအႏွင့္အတူလည္း ပ်ဥ္းမနားမွ ေျခလ်င္တပ္ရင္း ၁၊ ေျခလ်င္တပ္ရင္း ၂ ႏွင့္ ေျခ လ်င္တပ္ရင္း ၃ တို႔အျပင္ ရန္ကုန္မွ စစ္ဦးစီးဌာနခ်ဳပ္၊ စစ္႐ုံးႏွင့္ မဂၤလာဒံုမွ စစ္တကၠသိုလ္တို႔ ေပါက္ဖြားလာၾကသည္။” ဟူ၍ ေရးသား ထားေလသည္။ ဗိုလ္မွဴးႀကီး (ေဟာင္း) ဘသန္း ေရးသားျပဳစုသည့္ Roots of the Revolution စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၃၆ တြင္ ယင္းအတိုင္းပင္ အတိအက်ေဖာ္ျပထားသည္။
တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္ရွိ စာအုပ္စာတမ္း အစရွိသည္မ်ားကို ကာလအပိုင္းအျခားအလုိက္ စာရင္းတင္ထားရာ၌လည္း
(က) ဘီအိုင္ေအ (၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ မွ ၁၉၄၂ ဇူလိုင္လ ၂၆)
(ခ) ဘီဒီေအ (၁၉၄၂ ဇူလိုင္လ ၂၇ မွ ၁၉၄၃ ဇူလိုင္ ၃၁ အထိ)
(ဂ) ဗမာ့တပ္မေတာ္ (၁၉၄၃ ၾသဂုတ္ ၁ မွ ၁၉၄၅ မတ္ ၂၆ အထိ)
(ဃ) ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရး (၁၉၄၅ မတ္ ၂၇ မွ ၾသဂုတ္ ၁၄ အထိ)
ယဥ္ေက်းမႈ၀န္ႀကီးဌာန၊ သမိုင္းသုေတသနဦးစီးဌာနမွ ျပဳစုခဲ့ေသာ ျမန္မာ့ရက္စဥ္သမိုင္း (ပထမတြဲ) စာ ၃၄၁ ၌လည္း “ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ကို ၁၉၄၂ ဇူလိုင္လ ၂၇ တြင္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ဟု ေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းၿပီး ဗိုလ္မွဴးကိုခန္႔အပ္သည့္ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ သည္။ အဆိုပါတပ္မေတာ္သစ္ကို ဂ်ပန္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး လက္ေအာက္တြင္ထားရွိသည္´ ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသလို ၁၉၄၂ ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္ ေန႔ထုတ္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာ၌လည္း ယင္းအတိုင္းပင္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သို႔ေသာ္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၃ ရက္ထုတ္ ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္ (အတြဲ ၁၊ အမွတ္ ၁၂) ၌ ဖိုးေအာင္ေလး၏ `ေအာင္ဆန္း ဒိုင္ယာရီ´ ေဆာင္းပါး၌ `၁၉၄၂ ဇူလိုင္ ၂၉ တြင္ ဘီအိုင္ေအေခၚ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ကို ဘီဒီေအ ေခၚ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းရာတြင္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္၏ စစ္ေသနာပတိအျဖစ္ ခန္႔အပ္ခံရသည္” ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ မစၥတာအိုးတတက္ဆူေနဇိုေရးသား၍ မစၥတာအိုးႏိုးတိုး႐ုျမန္မာျပန္ထားေသာ `ဂ်ပန္စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ´ စာအုပ္ စာ မ်က္ႏွာ ၃၄၇ ၌ `ဘီအိုင္ေအတပ္ဖြဲ႕ကို ၁၉၄၂ ခု၊ ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္ေန႔၌ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ (ဘီဒီေအ) အျဖစ္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ဖြဲ႕ စည္းခဲ့သည္´ ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
လြတ္လပ္ေရးေမာ္ကြန္း၀င္အျဖစ္ ခ်ီးျမႇင့္ရန္ ေလွ်ာက္လႊာပံုစံ (က) စာမ်က္ႏွာ ၃ တြင္ ဘီအိုင္ေအကာလကို ၁၉၄၂ ဇန္န၀ါရီ ၈ မွ ၁၉၄၂ ဇူ လိုင္ ၂၆ အထိလည္းေကာင္း၊ ဘီဒီေအကာလကို ၁၉၄၂ ဇူလိုင္ ၂၇ မွ ၁၉၄၅ မတ္ ၂၆ အထိ လည္းေကာင္း၊ ပီဘီအက္ဖ္ကာလကို ၁၉၄၅ မတ္ ၂၇ မွ ၁၉၄၅ ၾသဂုတ္ ၁၅ အထိလည္းေကာင္း၊ သတ္မွတ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါသည္။
၎အျပင္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ကို ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္အျဖစ္ ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းစဥ္က တပ္ရင္း ၁၊ ၂၊ ၃ ကို ၁၉၄၂ ဇူလိုင္ ၂၇ ေန႔တြင္လည္းေကာင္း၊ တပ္ရင္း ၅ကို ၁၉၄၃ မတ္ ၁၆တြင္လည္းေကာင္း၊ တပ္ရင္း – ၆ ကို ၁၉၄၃ ဧၿပီ ၁တြင္ လည္းေကာင္း ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္ကို လြတ္လပ္ေရးေမာ္ကြန္း၀င္ ေလွ်ာက္လႊာမ်ားစိစစ္ေရး နိႆရည္းစာအုပ္တြင္ အတိအလင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္ ၁၉၄၃ ၾသဂုတ္ ၁ ေန႔ထုတ္ ဗမာ့ေခတ္သတင္းတြင္ေရးသားခဲ့ေသာ `ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး အေရးေတာ္ပံု´ အမည္ရွိေဆာင္းပါး၌ “အၿမဲတမ္းစစ္တပ္ႀကီးတစ္ခု၏ အေျခမ်ဳိးေရာက္ေအာင္ ၁၉၄၂ ဇူလိုင္လတြင္ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ကို ဗမာ့ ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ဟူ၍ ေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းလိုက္ေလသည္။” ဟူ၍ပါရွိရာ ဘီဒီေအဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ရက္စြဲကို ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၇ ရက္ကိုသာ အတိယူရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
● ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ေဒၚခင္ၾကည္တို႔ လက္ထပ္မဂၤလာရက္စြဲအမွား
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ေျမာင္းျမၿမိဳ႕ေန အဖဦးဖိုးညႇင္း၊ ေဒၚဖြားစုတို႔၏ သတၱမေျမာက္သမီး သူနာျပဳခ်ဳပ္ ေဒၚခင္ၾကည္တို႔သည္ ေတြ႕ဆံု ေမတၱာမွ်ခဲ့ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၂ စက္တင္ဘာလ ၆ ရက္ေန႔ ေန႔လည္ ၂ နာရီတြင္ ဂ်ပန္ေခတ္ ဘီဒီေအေဆး႐ုံႀကီး (ေနာင္ စစ္႐ုံးခ်ဳပ္၊ ယခု ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးတကၠသိုလ္) အေ႐ွ႕ဘက္အစြန္ဆံုးခန္းမေဆာင္တြင္ ထိမ္းျမားလက္ထပ္ခဲ့ေလသည္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ ဟံသာ၀တီပံု ႏွိပ္တိုက္မွထုတ္ေ၀ခဲ့ေသာ ေဒါက္တာျမင့္ေဆြ၏ ‘ဂ်ပန္ေခတ္ ေဆး႐ုံႀကီး၀ယ္’ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၈၄ တြင္လည္း ယင္းအတိုင္းပင္ ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္ သမာမိတၱစာေပျဖန္႔ခ်ိေရးမွထုတ္ေ၀ေသာ ဗိုလ္ထြန္းလွ (တကၠသိုလ္ေန၀င္း) ၏ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း´ စာအုပ္ စာ မ်က္ႏွာ ၇၃ ၌ ၁၉၄၂ ေမလဟု မွားယြင္းစြာေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထိုနည္းတူစြာ ၂၀၁၁ စိတ္ကူးခ်ိဳခ်ိဳစာေပမွ ဒုတိယအႀကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ မဟာေဆြ၊ ျမေဒါင္းညိဳတို႔၏ `ေအာင္ဆန္းဘာလဲ´ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၆၄၌ “၁၉၄၂ ေမလတြင္ ေဒၚခင္ၾကည္ႏွင့္လက္ထပ္သည္။ ဇူလိုင္ လတြင္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးရာထူးျဖင့္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ စစ္ေသနာပတိအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္” ဟူ၍ မွားယြင္းေဖာ္ျပထားသည္။
ျမန္မာျပည္ ဂ်ပန္စစ္တပ္ဗဟိုဌာန၌ ဘီဒီေအ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေအာင္ဆန္းအား ျမန္မာျပည္စစ္တပ္မ်ား၏ ေသနာပတိအျဖစ္ ခန္႔အပ္သည့္ရက္ စြဲမွာ ၁၉၄၂ ဇူလိုင္လ ၂၉ ရက္ျဖစ္သည္။ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္၏ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရာထူးကို ၁၉၄၃ မတ္လ၁၁ရက္က်မွသာ ေပးအပ္ ခဲ့ပါသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ေဒၚခင္ၾကည္တို႔သည္ သားသမီး (၄) ဦး ထြန္းကားခဲ့ရာ သားႀကီး ေမာင္ေအာင္ဆန္းဦးကို ၁၉၄၃ ဇြန္ ၁၃ ရက္ေန႔တြင္လည္းေကာင္း၊ သားလတ္ ေမာင္ေအာင္ဆန္းလင္းကို ၁၉၄၄ ေမ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္လည္းေကာင္း၊ သမီးေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ၁၉၄၅ ဇြန္လ ၁၉ ရက္တြင္လည္းေကာင္း၊ အငယ္ဆံုးသမီးေထြးေလးအား ၁၉၄၆ စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္တြင္လည္းေကာင္း ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ သမီးေထြးသည္ ဖြားျမင္ၿပီး ၅ ရက္အၾကာ ၁၉၄၆ စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သလို သားလတ္ ေအာင္ဆန္းလင္း သည္ ၁၉၅၃ ဇန္န၀ါရီလ ၁၆ ရက္ေန႔တြင္ အမွတ္ ၂၅၊ တာ၀ါလိန္းလမ္း (ယခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းျပတိုက္လမ္း) ရွိ ေနအိမ္၌ ေရနစ္ ေသဆံုးသြားခဲ့ရာ သားသမီး (၂) ဦး အဖတ္တင္ခဲ့ေလသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ အတၳဳပၸတၱိစာအုပ္အမ်ားစု၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ေဒၚခင္ၾကည္တို႔သည္ သားသမီး (၃) ဦးသာ ထြန္းကားခဲ့သည္ ဟူ၍သာ ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။
● ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ရက္စြဲအမွား
၁၉၄၄ ၾသဂုတ္လ (၄) ရက္ မွ (၇) ရက္အတြင္း ပဲခူးၿမိဳ႕ သနပ္ပင္အထြက္ ေ႐ႊေအာင္႐ိုးစခန္း၌ ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ “ဗမာ့တပ္မေတာ္ `စံျပ´ တပ္ရင္းရွိ ဗိုလ္ေက်ာ္ေဇာအိမ္တြင္ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကိုယ္စား သခင္စိုး၊ ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကိုယ္စား သခင္သန္းထြန္းတို႔ (၃) ဦး လွ်ိဳ႕၀ွက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးၿပီး ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔ကို ေတာ္လွန္ရန္၊ ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ လူမ်ိဳးေပါင္းစံု၊ ဘာသာေပါင္းစံု၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေပါင္းစံုႏွင့္ လူထုလူတန္စား အလႊာအသီးသီးပါ၀င္ႏုိင္သည့္ ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရး တပ္ေပါင္း စုႀကီးတရပ္အျဖစ္ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕တခုကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ရန္ သေဘာတူဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ႏြယ္နီပံုႏွိပ္တိုက္မွာ တတိယအႀကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ `ဘားမားခ်ဲ႕လင့္ခ်္´ စာအုပ္ စာ ၅၂ ႏွင့္ ၁၉၇၄ တသက္တာစာေပတိုက္မွ ဒုတိယအႀကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ သခင္တင္ျမ ေရး `ဘံုးဘ၀မွာျဖင့္´ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၅၉၄ ႏွင့္ ၅၉၅ တို႔၌လည္း ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ေရး `ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္း´ ကို တကၠသိုလ္ေန၀င္း ျမန္မာျပန္ဆိုသည့္ ဗိုလ္ ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္လြတ္လပ္ေရးႀကိဳးပမ္းမႈမွတ္တမ္း (တေကာင္းစာေပ ၂၀၀၉ ဇန္န၀ါရီလထုတ္) စာအုပ္ စာ ၂၁၆ ၌- `၁၉၄၄ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ ၄ မွ ၇ ရက္အတြင္း ပဲခူးၿမိဳ႕ရွိ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္စံျပတပ္ရင္းတြင္ တပ္မေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားကို လွ်ိဳ႕၀ွက္စည္းေ၀းကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တင္ျပေသာ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကိုဖြဲ႕စည္းရန္ အဆိုျပဳခ်က္ကို အားလံုးက လက္ခံ အတည္ျပဳလုိက္ၾကသည္” ဟူ၍ တိက်စြာေဖာ္ျပထားပါသည္။
သို႔ေသာ္ ၂၀၁၁ ေမလထုတ္ `ျမန္မာသစ္မဂၢဇင္း´ ၌ လွကြန္႕၏ “စံျပတပ္ရင္းအခန္းက်ဥ္းက်ိတ္၀ိုင္းကေလးမွသည္” ေဆာင္းပါး စာမ်က္ႏွာ ၄၇ ၌ “စံျပတပ္ရင္းတည္ရွိရာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေက်ာ္ေဇာအိမ္တြင္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၃ ရက္မွ ၆ ရက္ေန႔အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တက္ ေရာက္သူေတြကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း (တပ္မေတာ္ကိုယ္စား)၊ သခင္စိုး (ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ)၊ သခင္သန္းထြန္း (ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ)တို႔ သံုးဦးသာျဖစ္ပါတယ္´ သူတို႔သံုးဦးေဆြးေႏြးဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အေနနဲ႔ ၁၉၄၅ မတ္ ၁ မွ ၃ ရက္ေန႔အထိ ရန္ ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္လမ္း၊ ယခု နတ္ေမာက္လမ္း (ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းျပတိုက္) ဗိုလ္ခ်ဳပ္အိမ္မွာ အစည္းအေ၀းက်င္းပခဲ့တယ္” ဟူ၍ ေရးသား ထားေလသည္။
အမွန္မွာ ပဲခူးစံျပတပ္ရင္း၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္စိုး၊ သခင္သန္းထြန္းတို႔သံုးဦး ေဆြးေႏြးခဲ့သည္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သည့္ အေနျဖင့္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ကန္ေတာ္ႀကီးပတ္လမ္း (Park Road) (ယခု နတ္ေမာက္လမ္း) ႏွင့္ ဗိုလ္ျမတ္ထြန္းလမ္းေထာင့္ရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေနအိမ္တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္၊ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီ၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ား သည္ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရး၊ ျပည္သူ႔အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖတပ) (Anti-Fascist Organization – AFO) ဖြဲ႕စည္းေရး အစည္းအေ၀းက်င္းပသည္။ ယင္းအခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၁၉၆၉ သီဟပံုႏွိပ္တုိက္မွထုတ္ေ၀ေသာ `သခင္လြင္´ ၏ `ဂ်ပန္ေခတ္ ဗမာျပည္´ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၂၈၂ ၌ လည္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။
ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆနး္၏ဆႏၵအရ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ေသာ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေန၀င္း၊ ဗိုလ္မွဴးရဲထြဋ္၊ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ေသာ ဦးဗေဆြ၊ ဦးေက်ာ္ၿငိမ္းတို႔သည္ ေဒးဒရဲရွိ သခင္စိုးထံ လွ်ိဳ႕၀ွက္စြာသြားေရာက္၍ ဖြဲ႕စည္းၿပီးျဖစ္ေသာ ဖက္ ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကို တိုးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းေရး တပ္မေတာ္အတြင္းရွိ လက္၀ဲအင္အားစုမ်ား၊ ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီတို႔ကို တစ္ပါတီတည္းအျဖစ္ ပူးေပါင္းဖြဲ႕စည္းေရးႏွင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္စည္း႐ုံးမႈလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။
ယင္းႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ဖတပလအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ စစ္ပညာသင္ၾကားရန္ သခင္ဗိုလ္ (ကာလကတၱား ေလ ယာဥ္ကြင္းမွအတက္ ေလယာဥ္ပ်က္က်၍ ကြယ္လြန္သူ)၊ ကို၀င္းေမာင္ (ေနာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသမၼတႀကီး မန္း၀င္းေမာင္)၊ ကိုေက်ာ္ရင္ (ေနာင္ မႏၱေလးတကၠသိုလ္ပါေမာကၡခ်ဳပ္)၊ သခင္အုန္း (ဖ်ာပံု)၊ ကိုသန္း၊ ေအာင္ထြန္း (ဗိုလ္မွဴးခ်စ္ေကာင္း) တို႔ ရန္ကုန္မွမႏၱေလးသို႔ ေမာ္ေတာ္ ကားျဖင့္ထြက္ခြာခဲ့ေၾကာင္း ၁၉၄၅ခုႏွစ္၌ ေအာင္ထြန္း (ဗိုလ္မွဴးခ်စ္ေကာင္း) ေရး `သိန္းေဖစခန္းမွသန္းထြန္းစခန္းသို႔´ စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ- ၇ ၌ ေဖာ္ျပထားသည္။
ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁ ရက္မွ ၃ ရက္ေန႔အထိ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ပတ္လမ္း (ယခု ဗိုလ္ခ်ဳပ္ျပတုိက္လမ္း) အမွတ္ ၂၅ ရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ ဆန္းေနအိမ္တြင္ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေ၀းက်င္းပခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအစည္းအေ၀း၌ အိႏိၵယမဟာမိတ္စစ္ဌာနခ်ဳပ္မွေပးစာႏွင့္ သခင္သိန္းေဖ (သိန္းေဖျမင့္)ထံမွ ေပးစာတို႔အေပၚမူတည္၍ ေဆြးေႏြးကာ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ ေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို သေဘာတူခ်မွတ္ၾကသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ဖက္ဆစ္တုိက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကိုလည္း ဖက္ဆစ္တိုက္ဖ်က္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (ဖတပလ) ဟု အမည္ေျပာင္း၍ ဖတပလဦးစီးအဖြဲ႕ကို ေအာက္ပါပုဂၢိဳလ္မ်ားျဖင့္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
● တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္သံုးဦး
(၁) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း
(၂) ဗိုလ္မွဴးႀကီးလက္်ာ
(၃) ဗိုလ္မွဴးႀကီးေန၀င္း
● ျပည္သူ႔အေရးေတာ္ပံုပါတီ ကိုယ္စားလွယ္သံုးဦး
(၁) ဦးဗေဆြ
(၂) ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း
(၃) သခင္ခ်စ္
● ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ကိုယ္စားလွယ္သံုးဦး
(၁) သခင္စိုး
(၂) သခင္သန္းထြန္း
(၃) သခင္တင္ျမ
တဖန္ ၁၉၄၄ ေအာက္တိုဘာ ၃ ရက္တြင္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကိုဦးစီးရန္ ဖတပလ ဗဟိုစစ္ေကာင္စီကိုလည္း ေအာက္ပါအတိုင္း ဖြဲ႕ စည္းခဲ့သည္။ ယင္းတုိ႔မွာ-
(၁) သခင္စိုး – ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္
(၂) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း – စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္
(၃) သခင္သန္းထြန္း – ေျပာက္က်ားႏွင့္ႏိုင္ငံျခားဆက္သြယ္ေရးေခါင္းေဆာင္
(၄) ဗိုလ္လက္်ာ – အဖြဲ႕၀င္
(၅) ဗိုလ္ေန၀င္း – အဖြဲ႕၀င္
(၆) ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း – အဖြဲ႕၀င္
(၇) သခင္ခ်စ္ – အဖြဲ႕၀င္
ထို႔ေနာက္ ဗမာ့ကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ကိုလည္း `ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္´ (အတိုေကာက္အားျဖင့္ ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္) ဟု အမည္ေျပာင္းလဲရန္ႏွင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကို လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးစတင္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ရွိ တပ္မေတာ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ဖတပလ အဖြဲ႕ခြဲမ်ားသို႔ `ပုန္ကန္ထႂကြေရး ၫႊန္ၾကားခ်က္အမွတ္ `၁´ ကို ထုတ္ျပန္ရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲရန္ စစ္ တိုင္းႀကီးမ်ားခြဲျခင္း၊ စစ္နယ္ေျမမ်ားသတ္မွတ္ျခင္းႏွင့္ စစ္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားေရြးခ်ယ္ျခင္း စသည္တို႔ကို ေဆြးေႏြးဆံုး ျဖတ္ၾကသည္။
ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးဆင္ႏႊဲရန္ သတ္မွတ္လိုက္သည့္ စစ္တိုင္းႀကီးမ်ား၊ စစ္နယ္ေျမမ်ား ႏွင့္ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ -
● တိုင္း အမွတ္ (၁) ျပည္၊ သာယာ၀တီ၊ အင္းစိန္၊ ဟသၤာတ (အေရွ႕)
မင္းလွစည္သူတပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴး ေမာင္ေမာင္
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္ဗဟိန္း (သို႔ေသာ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သခင္ဗဟိန္းအား ေတာင္ငူနယ္တြင္ပင္ တာ၀န္ေပးအပ္သည္။)
● တိုင္းအမွတ္ (၂) ဟံသာ၀တီ၊ ဖ်ာပံု၊ မအူပင္
ေက်ာ္ေခါင္ဗလတပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေန၀င္း
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္စိုး
● တိုင္းအမွတ္ (၃) ပုသိမ္၊ ဟသၤာတ (အေနာက္)၊ ေျမာင္းျမ
ရဲေက်ာ္သူရတပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေစာၾကာဒိုး
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – ဗိုလ္မွဴးႀကီးလက္်ာ
● တိုင္းအမွတ္ (၄) ပဲခူး၊ ေရႊက်င္၊ သထံု
လက္်ာေက်ာ္ထင္တပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေဇာ
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္ခ်စ္ (ေနာင္ ဗကပအတြင္းေရးမွဴး၊ ေတာတြင္းက်ဆံုး)
● တိုင္းအမွတ္ (၅) ေမာ္လၿမိဳင္၊ ထား၀ယ္၊ ၿမိတ္
ေဇယ်ေက်ာ္သူတပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးတင္ထြန္း
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္ဗသိန္းတင္
● တိုင္းအမွတ္ (၆) မိတၳိလာ၊ ပ်ဥ္းမနား၊ ေတာင္ငူ၊ ေတာင္ပိုင္းရွမ္းျပည္
ဘယေက်ာ္ထင္တပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးရဲထြဋ္
ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္ေက်ာ္ၿငိမ္း (ေနာင္ ဖဆပလ၀န္ႀကီးေဟာင္း)
● တိုင္းအမွတ္ (၇) သရက္၊ ေအာင္လံ၊ မေကြး၊ မင္းဘူး
သီရိေက်ာ္ထင္တပ္ဖြဲ႕
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးေအာင္
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – သခင္တင္ျမ
● အထက္ျမန္မာျပည္တိုင္း – မႏၱေလး၊ စစ္ကိုင္း၊ ေရႊဘို၊ မုံရြာ၊ ေမာ္လိုက္၊ ေျမာက္ပိုင္းရွမ္းျပည္
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴး ဗထူး (ေနာင္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး)
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – ရဲေဘာ္စံၫႊန္႔ (က်ဆံုး)
● ရခိုင္တုိင္း
စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – ကိုညိဳထြန္း
● ရန္ကုန္တိုင္း
တိုင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴး ခင္ညိဳ
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ – ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း (အာအီးတီ)
ရန္ကုန္ခ႐ိုင္တာ၀န္ခံ – ဦးဗေဆြ
ေရွ႕တန္းစစ္ဌာနခ်ဳပ္ စစ္ေၾကာင္းမွဴး – ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေဇယ်
ထို႔ေနာက္ ဖတပလ ဗဟိုဦးစီးအဖြဲ႕ကို ၁၆ ဦးျဖင့္ တိုးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ ယင္းတို႔မွာ-
(၁) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း
(၂) ဗိုလ္ေန၀င္း
(၃) ဗိုလ္လက္်ာ
(၄) သခင္စိုး
(၅) သခင္သန္းထြန္း
(၆) ကိုသိန္းေဖ
(၇) ကိုဗဟိန္း
(၈) ကိုေက်ာ္ၿငိမ္း
(၉) ကိုဗေဆြ
(၁၀) သခင္ခ်စ္
(၁၁) ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ
(၁၂) ဦးျမ (ဟသၤာတ)
(၁၃) ဦးေအာင္ဇံေ၀
(၁၄) ေစာဘဦးႀကီး
(၁၅) ကိုခ်စ္ေမာင္
(၁၆) ဦးရဲၫႊန႔္တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
တဖန္ ဖတပလဦးစီးအဖြဲ႕ကို (၁၆) ဦး မွ (၃၆) ဦး ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပန္သည္။ တိုးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းလိုက္သည့္ အဖြဲ႕၀င္မ်ားမွာ-
(၁) ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း
(၂) ဗိုလ္လက္်ာ
(၃) ဗိုလ္ေန၀င္း
(၄) သခင္သန္းထြန္း
(၅) သခင္ျမသြင္
(၆) သခင္ဗဟိန္း
(၇) ကိုသိန္းေဖ
(၈) ဦးဗေဆြ
(၉) ဦးေက်ာ္ၿငိမ္း
(၁၀) သခင္ခ်စ္
(၁၁) သခင္ဗတင္ (လက္သီးပုန္း သခင္ဗတင္)
(၁၂) ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ
(၁၃) ဦးခ်စ္ေမာင္
(၁၄) ဦးျမ (ဟသၤာတ)
(၁၅) ဦးဘအုန္း
(၁၆) ဦးေအး
(၁၇) ဦးေအာင္ဇံေ၀
(၁၈) ဦးဘိုးျမ (ကသက)
(၁၉) ဦးေက်ာ္ရင္
(၂၀) ဦးဗဂ်မ္း
(၂၁) ေစာဘဦးႀကီး
(၂၂) သရာသာထို
(၂၃) ဦးဘခိုင္
(၂၄) ဦးဘေဘ
(၂၅) ဦးသိမ္းေမာင္
(၂၆) ဦးပု
(၂၇) ဦးဆက္
(၂၈) ဦးျမ (ေပ်ာ္ဘြယ္)
(၂၉) ဦးဘ၀င္း
(၃၀) ဦးတင္ (ျမန္မာ့အလင္း)
(၃၁) သခင္ေလးေမာင္
(၃၂) သခင္ညီ
(၃၃) မစၥတာရာမန္
(၃၄) ဦးၾကင္မွိန္
(၃၆) ဦးမ်ဳိး႐ႈတို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ထို႔ေနာက္ ၁၉၄၅ မတ္လ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ်တပ္မ်ား မႏၱေလးေတာင္ကို သိမ္းပိုက္လုိက္သည့္ေန႔မွာပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအိမ္မွာပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ သခင္သန္းထြန္း၊ ဦးဗေဆြ၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေန၀င္း၊ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေဇယ်၊ သခင္ခ်စ္ႏွင့္ အျခားတပ္မွဴး ၃-၄ ဦးတို႔ ေဆြး ေႏြးခဲ့ၾကၿပီး ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ျပင္ဆင္မႈမ်ား မတ္လ ၂၃-၂၅ ေလာက္တြင္ ၿပီးစီးမည္ဟု ခန္႔မွန္း၍ ၁၉၄၅ခုႏွစ္ မတ္ ၂၅ရက္ ည ၇နာရီ ၃၀ မိနစ္ (၁၉း၃၀) နာရီတိတိတြင္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔ကို တၿပိဳင္တည္း ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ၾကရမည္ဟု သတ္မွတ္လုိက္ၾကသည္။
ယင္းေနာက္ ၁၉၄၅ မတ္လ ၁၇တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ျပည္လမ္း ေဂါ့ဖ္ကစား (ယခုေတာ္လွန္ေရးပန္းျခံ) တြင္ ဗမာ့တပ္မေတာ္ စစ္ေရးျပပြဲ အခမ္းအနားကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္ဦးစီးက်င္းပ၍ မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ အေျခအေနအရပ္ရပ္သံုးသပ္၍ ၁၉၄၅ မတ္လ ၁၈ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေနအိမ္၌က်င္းပခဲ့ေသာ အစည္းအေ၀း၌ ေတာ္လွန္ေရးေန႔ကို ဧၿပီ ၂ ရက္ေန႔သို႔ ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုေန႔မွာပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက စစ္တိုင္းအမွတ္ ၆ စစ္ေရးေခါင္း ေဆာင္ ဗိုလ္ရဲထြဋ္ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးကို ၁၉၄၅ ဧၿပီ ၂ သို႔ေျပာင္းလဲေၾကာင္း စာေရးသားေပးခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၄၅ မတ္ ၂၃ ရက္ ညေနတြင္ ပဲခူးၿမိဳ႕ တုိင္း (၄) တိုင္းမွဴး ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေဇာက တပ္ၾကပ္ႀကီးတင္ဦး (မေကြး) ကိုေခၚ၍ ပဲခူးရွိ ဗမာ့တပ္မေတာ္၏ လႈပ္ရွားမႈကို ဂ်ပန္တို႔က သံသယရွိသျဖင့္ ၎တို႔ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ဂ်ပန္တပ္မ်ားခ်ထားေၾကာင္း၊ ထို႔ေၾကာင့္ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ကို မူလသတ္မွတ္ထားသည့္ ဧၿပီ ၂ အစား မတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔ျပဳလုပ္ခြင့္ျပဳပါရန္ အမိန္႔ေတာင္းခံသည္။ ပန္ၾကားစာကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေပးပို႔ခဲ့သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းထံသို႔ တပ္ၾကပ္ႀကီးတင္ဦးက ဗိုလ္မွဴးေက်ာ္ေဇာ၏ပန္ၾကားစာကို ဖတ္႐ႈၿပီးေနာက္ အေျခအေနအရပ္ရပ္ကို သံုးသပ္၍ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ေတာ္လွန္ေရးကို မတ္လ ၂၇ ရက္ေန႔သို႔ ေျပာင္းလဲလုိက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ၁၉၄၅ မတ္ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ တိုင္းအသီးသီးသို႔ ဆက္သားမ်ားကိုေစလႊတ္ကာ အေၾကာင္းၾကားခဲ့သည္။
ဤသို႔ျဖင့္ ၁၉၄၅ မတ္လ ၂၇ ည ၇နာရီတြင္ သရက္ခ႐ိုင္၊ ပုဏၰားကြၽန္း၌ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ဌာနခ်ဳပ္မွ ဖတပလမွဦးေဆာင္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္၀ွမ္းလံုးရွိ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကို ေတာ္လွန္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ေလသည္။
● ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆံုးခ်ိန္အမွား
၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ (၁၉) ရက္ စေနေန႔တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အတြင္း၀န္မ်ား႐ုံး (ေနာင္၀န္ႀကီးမ်ား႐ုံး) ၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ၀န္ႀကီးမ်ား အစည္းအေ၀းက်င္းပျပဳလုပ္ေနစဥ္ မ်ိဳးခ်စ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ နန္းရင္း၀န္ေဟာင္း ဂဠဳန္ဦးေစာ၏ ေစခိုင္းခ်က္အရ လူသတ္ သမားတို႔၏လက္ခ်က္ျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ ၀န္ႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ သခင္ျမ၊ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ၊ ဦးရာဇတ္၊ ဦးဘ၀င္း၊ မန္းဘခိုင္၊ မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားႀကီးစ၀္စံထြန္း၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးဌာနမွ ဒုတိယအတြင္း၀န္ ဦးအုန္းေမာင္၊ ပညာေရး၀န္ႀကီး၏ သက္ ေတာ္ေစာင့္ ကိုေထြးတို႔ က်ဆံုးခဲ့ရသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးခ်ိန္မွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၉ရက္ စေနေန႔နံနက္ ၁၀း၃၀ နာရီျဖစ္သည္။ ယင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ဘုရင္ခံ၏ ေခတၱအတြင္း၀န္ အာရ္ဒဗလ်ဴဒီေဖာင္လာ (R.W.D Fowler) ထံမွ ဆာဂီဘတ္လိတ၀ိိတ္ (Sir Gilbert Lailkwaite) ထံသို႔ေပးပို႔ခဲ့ေသာ ေၾကးနန္းစာ (I.O.R ., M / 4 / 2714) ၌လည္း ဤသို႔ အတိအက်ေဖာ္ျပထားသည္။
“အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ားကို ကြၽန္ေတာ္ယခုေပးႏိုင္ပါၿပီ။ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕အစည္းအေ၀းအတြင္း ယေန႔နံနက္ ၁၀း၃၀ နာရီတြင္ အမွတ္ ၁၂ စစ္တပ္အမွတ္အသားမ်ားပါရွိေသာ စစ္ကားတစ္စီးသည္ အ၀င္တံခါးမႀကီး၌ ထိုးရပ္လာခဲ့သည္။ ဂ်စ္ကားထဲတြင္ လူတစ္ ေယာက္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ စတင္းဂန္းမ်ားႏွင့္ ႐ိုင္ဖယ္ေသနတ္ (၂) လက္ကိုင္ေဆာင္ထားေသာ လူ (၄) ဦးသည္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕အစည္း အေ၀းခန္းမသို႔ ေလွကားမွတက္သြားၾကသည္။ ခန္းမတံခါး၀အျပင္ဘက္၌ ေစာင့္ၾကပ္ေနေသာ လက္နက္ကိုင္ ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္တစ္ဦးက သူတို႔ကိုတားဆီးရန္ႀကိဳးစားစဥ္ ေသနတ္ျဖင့္အပစ္ခံလိုက္ရသည္။ သူက လက္နက္ကိုင္ေဆာင္လာသူမ်ားကို အမွတ္ (၄) ဗမာ့႐ိုင္ဖယ္တပ္ဖြဲ႕ ၀င္မ်ားျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သူသည္ ဆိုးဆိုးရြားရြား ဒဏ္ရာရရွိခဲ့သည့္အတြက္ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္မ်ား မေပးႏိုင္ခဲ့ပါ။ စတင္းဂန္းေသနတ္ႏွင့္ လူသံုးေယာက္သည္ အမႈေဆာင္ခန္းမအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ၾကၿပီး ေသနတ္ႏွင့္ တရၾကမ္းေမႊ႕ရမ္းပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ ဦးေအာင္ဆန္း၊ ဦးဘ၀င္း၊ ဦးအဗၺဒူရာဇတ္၊ မန္းဘခိုင္၊ သခင္ျမႏွင့္ ဦးအုန္းေမာင္တို႔ ေသဆံုးၿပီး၊ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ (စိုးရိမ္ရေသာအေျခအေနတြင္ရွိသည္)၊ မုိင္းပြန္ေစာ္ဘြား (အေျခအေနေကာင္းသည္) ႏွင့္ ကိုေထြး (ဦးအဗၺဒူရာဇတ္၏ သက္ေတာ္ေစာင့္) တို႔ ဒဏ္ရာရရွိသည္။
ေပ်ာ္ဘြယ္ဦးျမ၊ ဦးဗဂ်မ္း၊ ဦးေအာင္ဇံေ၀ႏွင့္ ဦးေ႐ႊေဘာ္ (အမႈေဆာင္အဖြဲ႕၏အတြင္း၀န္) တို႔မွာ ထိခိုက္မႈမရွိ။ ေစာစံဖိုးသင္ ခရီးထြက္ေနၿပီး သခင္ႏုသည္ အစည္းအေ၀းတြင္ ရွိမေနခဲ့။
ထိခိုက္ေသဆံုးသူမ်ားအား ေႏွာင့္ေႏွးျခင္းမရွိဘဲ ေဆး႐ုံႀကီးသို႔ပို႔ခဲ့သည္။ ရဲတပ္ဖြဲ႕အေနျဖင့္ အေျခအေနကို သြက္လက္ထက္ျမက္စြာ ကိုင္တြယ္ေဆာင္႐ြက္ႏုိင္ခဲ့ပံုရပါသည္။
ယခုအျဖစ္အပ်က္သည္ အေထြေထြအံုႂကြမႈႀကီး၏ အစိတ္အပိုင္းတရပ္ျဖစ္မျဖစ္ ျပသသည့္ အရိပ္အေယာင္ တစံုတစ္ရာမရွိေသးပါ။ အလံနီကြန္ျမဴနစ္မ်ားက ဤတိုက္ခိုက္မႈအစီအစဥ္ကိုသိေနခဲ့သည့္ အရိပ္အေယာင္မ်ားရွိသည္။ လက္ရွိအစိုးရက သူတို႔အေပၚ ျပင္းျပင္းထန္ ထန္ အေရးယူေဆာင္႐ြက္ရန္ စဥ္းစားလိမ့္မည္ကို အျခားအတိုက္အခံပါတီမ်ားက ေၾကာက္လန္႔ေနေၾကာင္း ယံုၾကည္ရသည္။ ဤသည္က အတိုက္အခံပါတီအားလံုးက ယခုတုိက္ခိုက္မႈအစီအစဥ္ကို ထိန္ခ်န္လွ်ိဳ႕၀ွက္ထားခဲ့ပံုရေၾကာင္း ေျပာဆိုလ်က္ရွိေသာ္လည္း အေထာက္ အထားမရွိပါ။
ဘုရင္ခံအေနျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဘရစ္ (ဂ္)၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေသာမတ္စ္၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ စစ္ေဆးေရးအရာရွိခ်ဳပ္အျပင္ ျပည္တြင္းလံုၿခံဳေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အျခားပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ ယေန႔နံနက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဗမာ့စစ္ဌာနခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ေနာင္ျဖစ္လာမည့္ ျပႆနာမ်ားအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခ်က္ရွိသည္။
ဘုရင္ခံအေနျဖင့္ ေလာေလာဆယ္တြင္ သခင္ႏု၊ ဦးေအာင္ဇံေ၀၊ ေပ်ာ္ဘြယ္ဦးျမတို႔ႏွင့္ တိုင္ပင္ညွိႏႈိင္းလ်က္ရွိသည္။ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕သစ္ ဖြဲ႕စည္းေရးအဆိုျပဳခ်က္သတင္းမ်ားႏွင့္အတူ ေနာက္ထပ္ေၾကးနန္းစာကို ယင္းတိုင္ပင္ညွိႏႈိင္းမႈၿပီးၿပီးခ်င္း ထပ္မံေပးပို႔ပါမည္” ဟူ၍ ေဖာ္ျပ ထားသည္။
ထို႔အျပင္ အာဇာနည္ကုန္းရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဂူဗိမာန္၌လည္း ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးခ်ိန္ကို ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၉ရက္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၀၉ ခု ၀ါေခါင္လဆန္း ၂ရက္) စေနေန႔ နံနက္ ၁၀း၃၅ နာရီ ဟူ၍ပင္ ကမၺည္းေရးထိုးထား ေလသည္။ ယင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို မခိုင္လံုဟုဆိုလွ်င္ ၁၉၄၇ ဇူလိုင္လ ၂၀ရက္ေန႔ထုတ္ ဟံသာ၀တီ၊ ကြန္ျမဴနစ္ေန႔စဥ္၊ ျမန္မာ့အလင္း၊ သမာဓိ၊ ဗမာ့ေ႐ွ႕ေဆာင္ စသည့္ ေန႔စဥ္သတင္းစာမ်ားႏွင့္ ႐ိုက္တာေၾကးနန္းသတင္းမ်ား ၌ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးခ်ိန္ကို နံနက္ ၁၀း၃၅နာရီ ဟူ၍သာ အတိအက် တညီတၫြတ္တည္း ေဖာ္ျပထားေပသည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၇၂ ေအာက္တိုဘာလ၌ စပယ္ဦးစာေပမွ ထုတ္ေ၀ေသာ ဦးျမင့္ေ၀ (တပ္မေတာ္ျမင့္သႏၱာ) ၏ `ဗမာ့ေတာ္လွန္ေရးအဘိဓာန္´ (၁၈၂၄ မွ ၁၉၇၁ အထိ) ၌လည္းေကာင္း၊ ၂၀၁၁ ေမလ ေဇတ၀န္စာအုပ္တုိက္ထုတ္ သိန္းေအး၏ `ေအာင္ဆန္းဇာနည္´ စာအုပ္၌လည္း ေကာင္း၊ ၂၀၁၁ ဇူလိုင္လ ေခတ္ျပတိုက္ စာေပမွ ထုတ္ေ၀ေသာ ကေလာင္စံုေရးသားသည့္ `စာေရးဆရာ၊ ႏိုင္ငံေရးသမား၊ ျပည္ေထာင္စုဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းႏွင့္ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ´ စာအုပ္၌လည္းေကာင္း၊ ၂၀၁၁ ဇူလိုင္ ေနရီရီစာေပတုိက္မွ ထုတ္ေ၀ေသာ ကေလာင္စံုေရး သားသည့္ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္း အမွတ္တရေဆာင္းပါးမ်ား´ စာအုပ္၌လည္းေကာင္း၊ ၂၀၁၁ ႏို၀င္ဘာလ ပုဂံစာေပတုိက္မွ ထုတ္ေ၀သည့္ ေမာင္ေက်ာ္ရင္၏ `ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ႏိုင္ငံေရးဂႏၱ၀င္´ စာအုပ္၌လည္းေကာင္း၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးခ်ိန္ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ ၁၉ရက္ နံနက္ ၁၀း၃၇ နာရီတြင္ ေဖာ္ျပထားေလသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးခ်ိန္ကို နံနက္ ၁၀း၃၅ နာရီကိုသာ အတည္ျပဳရေပမည္။
လုပ္ၾကံျခင္းခံရေသာ အာဇာနည္ (၉) ဦးအနက္ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိသည္ က်ည္ဆံ ၅ ခ်က္ထိမွန္ကာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ ၁၉ရက္ ေန႔လည္ ၁း၄၀နာရီတြင္လည္းေကာင္း၊ ပညာေရး၀န္ႀကီး ဦးရာဇတ္၏ သက္ေတာ္ေစာင့္ ရဲေဘာ္ကိုေထြးသည္ ၁၉၄၇ ဇူလိုင္ ၁၉ မြန္းလြဲ ၂နာရီ ၁၅မိနစ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ အတုိင္ပင္ခံ ေတာင္တန္းေဒသေရးရာ၀န္ႀကီး မိုင္းပြန္ေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္စံထြန္းသည္ ၁၉၄၇ ဇူလိုင္ ၂၀ ရက္ မြန္းတည့္ ၁၂ နာရီတြင္လည္းေကာင္း က်ဆံုးသြားခဲ့ရေလသည္။
ႂကြင္းက်န္ေသာ အာဇာနည္မ်ား၏ ႐ုပ္ကလာပ္မ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေ႐ႊတိဂံုေစတီေတာ္ေျခရင္းရွိ အာဇာနည္ကုန္းတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္စ်ာပနအခမ္းအနားက်င္းပ၍ ဂူသြင္းသၿဂႋဳဟ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ (၂) ဦးျဖစ္သည့္ ၀န္ႀကီးဦးရာဇတ္ႏွင့္ကိုေထြးတို႔၏႐ုပ္အေလာင္းမ်ားကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တာေမြၿမိဳ႕နယ္ မြတ္ဆလင္သခ်ဳႋင္း၌ အတူယွဥ္၍ ဂူသြင္းသၿဂႋဳဟ္ထားသည္။
အာဇာနည္စ၀္စံထြန္း၏ ႐ုပ္ကလာပ္ကိုမူ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ေရႊေညာင္ၿမိဳ႕သို႔ ရထားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေရႊေညာင္မွ (၄၄ )မိုင္ကြာေ၀းေသာ မိုင္း ပြန္ၿမိဳ႕သို႔ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ျဖင့္လည္းေကာင္း အဆင့္ဆင့္သယ္ေဆာင္၍ မိုင္းပြန္ၿမိဳ႕တြင္ ႐ွမ္း႐ိုးရာ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာအတိုင္း မီး သၿဂႋဳလ္၍ ႂကြင္းက်န္သည့္အ႐ိုးျပာကို မိုင္းပြန္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အာဇာနည္ဗိမာန္၌ အမွတ္တရအုတ္ဂူတည္ထားသည္။
ထို႔ေနာက္ တပ္မေတာ္ဖခင္ႀကီးႏွင့္ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးဗိသုကာႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက်ဆံုးၿပီး (၈)ႏွစ္အၾကာတြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ နတ္ ေမာက္လမ္းရွိ ကန္ေတာ္ႀကီးပန္းၿခံ၌ စိုက္ထူထားေသာ အက္ဒ၀ပ္ဘုရင္၏ ေၾကး႐ုပ္ထုကို ဖယ္႐ွား၍ ၁၉၅၅ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၃ရက္ေန႔တြင္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ ဆာဂၽြန္ကက္စ္ အႏုပညာသိပၸံေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးပန္းပုပညာ႐ွင္ မစၥတာေကာ့ပ္ေနာက္ ထုလုပ္ခဲ့သည့္ အျမင့္ ၈ ေပ ၄ လက္မရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေၾကး႐ုပ္တုကို စိုက္ထူ၍ ႏိုင္ငံေတာ္အခမ္းအနားျဖင့္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေလသည္။ ကန္ေတာ္ႀကီးပတ္လမ္းကိုလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ ေမြးဖြားရာဇာတိျဖစ္ေသာ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ နတ္ေမာက္လမ္းဟူ၍လည္းေကာင္း၊ ကန္ေတာ္ႀကီးပန္းျခံ ကိုလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ပန္းျခံဟူ၍ အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့ၾကသည္။
ထို႔အျပင္ ၁၉၅၆ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၃ရက္တြင္ က်ေရာက္ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းေမြးေန႔ကို ေနာင္တေခတ္လူငယ္မ်ား ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ ရဲရင့္မႈ၊ ႐ိုးသားေျဖာင့္မတ္မႈ၊ ဇြဲလံု႕လရွိမႈ၊ ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ဳိးအေပၚ သစၥာ႐ိွမႈ၊ ကိုယ္က်ိဳးစြန္႔အနစ္နာခံေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားကို အတုယူႏိုင္ရန္ ရည္႐ြယ္၍ ‘ျမန္မာႏိုင္ငံကေလးမ်ားေန႔’ အျဖစ္သတ္မွတ္ကာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းပန္းၿခံ၌ စတင္ က်င္းပခဲ့ေလသည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၆၂ တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီတက္ေရာက္လာၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကေလးမ်ားေန႔ကို တျဖည္းျဖည္း ေမွးမွိန္ကြယ္ေပ်ာက္ သြားေစရန္ ယေန႔တိုင္ျပဳလုပ္လ်က္ရွိရာ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္၍ အသက္ေပးက်ဆံုးသြားခဲ့ရေသာ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ေက်းဇူးကို မ်က္ကြယ္ျပဳရာက်ေနသျဖင့္ ၀မ္းနည္းဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။